Tuesday 5 August 2014

4th & 5th August 2014 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
 5.8.2014
*SERTHUR (LEMON/LIME)
Serthur pum lian vak lo a saptawng a 'lemon' emaw 'lime' an tih, vairam ah te kawngsira a tui in theih a nawrlirh dawr a an lo zawrh fo thin hi mithiam ten an sawi dan in taksa cell nunna atan a thawktu antioxidant leh cancer hrik do theih na anti-cancer property te lemon ah hian a awm a ni. Lemon ah hian Vitamin C a tam hle a chu chu taksa in natna a lo do theih nan puitu tha tak a ni. Ruhna (Rehumatoid arthirtis) tan pawh a tha. Tin taksa in a mamawh chawtha nutrients, including carbohydrates, sugar, soluble and insoluble fiber, sodium, vitamins, minerals, fatty acids, amino acids te a awmkim vek bawk a ni. Zing kar a lemon tui inziah hi mihrisel te chuan tha an ti hle thin.

 
*SCHOOL EDUCATION MINISTER HOVIN MEETING NEI
Vawiin chawhnu khan Directorate of School Education Conference Hall-ah School Education Minister Pu H. Rohluna hovin Education Department hotuten meeting pawimawh tak an nei.

Meeting-ah hian Parliamentary Secretary Pu Joseph Lalhimpuia, School Education Secretary Pu R. Lalvena IAS leh officer dangte an tel a. Education Department chhunga thawktu hrang hrang School Education Secretariat, Directorate of School Education, SCERT, S.S.A leh R.M.S.A aiawh ten kumin chhunga an hmalakna leh an thawh tawh chin te chipchiar taka report pe in uluk takin an thlir ho a ni.

Department hmalakna zing a ngaih pawimawh hlawh tak pakhat chu ‘Literacy’ chungchang a hmalakna Literacy Drive neih a ni a. Mizoram hi ziak leh chhiar thiam lamah kan sang in hma kan sawn hle nia a lan laiin state dangte’n theihtawp chhuaha an beih ve bawk avangin tun dinhmunah India ram pum a Mizoram dinhmun chu tlahniam duai thei dinhmunah a ding a. Hei vang hian ziak leh chhiar thiam zirtirna kawng a hmalak mekna te thlir in, nasa leh zual a tan lak thar a tul hle a ni, an ti a. A bik tak in Mamit, Lunglei leh Lawngtlai district khawthlang lamah te ziak leh chhiar thiam zirna beihpui ‘Literacy Drive’ neih tha tiin hmalak ran a ngaih thu meeting ah hian tarlan a ni. (DIPR)

 
*RAMTHIANGHLIM AH INKAHHAI KALPUI MEK
Tukin atanga chhiar a ni 3 chhung awh tur inkahhai chu Israel leh Palestine hel pawl Hamas ten an kalpui mek a, tun thleng hian inkahhai bawhchhiatna la awm rih lo. Ni 29 chhung teh meuh Israel leh Hamas te hi an inralsai tawh avang hian mi 1,867 in nunna an chan tawh a ni. July ni 17 atanga inkulh tawh Israel sipai te pawh vawiin khan Gaza atangin an inthiar chhuak a ni.

 
*PU SAWITHANGA RUANG HMUH A NI
31.7.2014 a bo Sawithanga, Chaltlang North ruang chu vawiin khan Tuirial a bawlhhlawh paihna ah hmuh a ni. A ruang hi bawlhhlawh paituten an hmu a, an office MRB Zarkawt Branch lama a thawhpui ten amah a ni ngei em tih an zuk chian hnuah amah Pu Sawithanga ruang ngei hi a ni tih finfiah a ni tawh e.

Source: BigDaddy Hmahmatea IV via Special Report

 
*MEGHALAYA BANDH DAWN
Meghalaya State Co-ordination Committee of Coal Owners, Miners and Dealers Forum (SCCCOMDF) chuan naktuk August ni 6, 2014 (Nilaini) zingkar atanga khaw thim thleng Meghalaya pum huap Bandh a puang. He bandh hi National Green Tribunal thupek laka Meghalaya Sorkarin hma a lak loh avanga lungawilohna lantirna a ni. National Green Tribunal hian sorkar phalna tellova lungalhthei laih (rat hole mining) titawp tura thupek chhuahin, lungalhthei laihchhuah tawhsa phur chhuah (transportation) erawh a phal a ni.

Bandh chhung hian Mizoram Deputy Resident Commissioner, Shillong chuan khualzinte Meghalaya lam pan lo turin leh, kal an awm pawhin fimkhur turin a hriattir an ni. (DIPR)

 
*SUPREME COURT IN DELHI ASSEMBLY CHUNGCHANG AH THUTHAR NEI
Vawiin khan Supreme Court chuan Delhi Lieutenant Governor hnenah hriattirna chhuah in chawlhkar 4 chhung a Delhi assembly chu dissolve emaw member nei tam ber sorkar siam tir turin a ti. Kan hriat tawh thin angin Delhi assembly hi nikum lamah khan AAP hotupa Arvin Kejriwal a CM zuai a mahhse Lokpal bill an passed tak loh avangin AAP sorkar siam kha a tawp ta anih kha. Khami hnu khan eng party mahin sorkar na an siam leh ta lo a a ni.

 
*Interbank Foreign Exchange market rate a chhut in vawiin hian India pawisa Rs.60.91 leh US $1 a intluk mek.
 
*ISRAEL LEH HAMAS TEN INKAHHAI REMTI
Aigupta (Egypt) sorkar palai te rawtna angin Israel leh Palestine hel Hamas te chuan darkar 72 chhung (ni 3 chhung) Gaza a inkahhai neih tha an ti. Tukin zing dar 8 atangin inkahhai hi neihtan a ni ang. He inkahhai an puan hi hi kar hmasa lama an bawhchhiat nghal ang kha chuan an bawhchhe tawn tawn lo turah ngai ila.

 
*EBOLA NATNA VEI US MISSIONARY 2 TE LEH AN NATNA CHUNGCHANG
Kan hriat theuh angin Africa rama a natna hlauhawm tak leng mek 'ebola' natna vei te enkawl tur a inpe US missionary 2 - Dr.Kent Brantly leh Nancy Writebol te chuan chu natna hlauhawm tak chu an kai ve a nih kha. Heng missionary te hi Samaritan's Purse pawl te rawngbawlna hnuaiah Liberia ah damlo te an enkawl thin a ni. Pathianni khan Dr.Kent Brantly hi a bik taka siam damloh phurhna chi thlawhtheihna hmangin Liberia atang hian US ah haw pui a ni a, tunah hian Atlanta a Emory University Hospital ah US doctor thiam ten an enkawl mek a ni. Athawhpui damlo ve tho Nancy Writebol pawh vawiin lamah US ah haw pui tur a ruahmanna siam a ni. A nih pawh hi Emory University Hospital ah hian dah nghal a ni ang. He damdawiin hi kum 2003 a SARS natna veite an lo enkawl thinna hmun kha a ni.

EBOLA DAMDAWI SIAM TUM IN US IN HMA LA?
Sawiseltu tam ten an selna pakhat chu US damdawi siamchhuaktu company lian ten African ho hi an retheih hlawm em avangin ebola natna enkawlna tur damdawi siam chhuah chu sum siamnan a itawm vak dawn loh avangin hma an la tha duh lo tih hi a ni. US damdawi siamchhuaktu (Pharma company) lian tak pakhat Mapp Biopharmaceutica chuan tunlai hian ebola enkawlna tur damdawi thar siam chhuah tumin hma an la mek ni a sawi a ni. Heng US mi 2 damlo te enkawl tur hian Liberia an a ruk in thlawk lut a, tichuan he damdawi an enchhin mek hi missionary 2 te taksa ah hian an hmang chhin ta a. An that pui viau niin news report thenkhat chuan an tarlang.

News report thenkhat sawi danin Dr.Kent Brantly hian he damdawi enchhin mek a ei hnu atang hian damlo thi mai tawh tur a ingai mu reng tawh chu amahin a inbual thei ta mai niin an tarlang. He damdawi hi ZMapp ti a sawi niin National Institutes of Health ten Samaritan's Purse te hnenah an pe niin an sawi. ZMapp damdawi hi a hmalam in mihring ah enchhin a la ni ngai lo a, ebola vei mek zawngte ah enchhin a nih chuan a thawk tha viau a ni. He damdawi hi mihring in an thatpui tak tak a nih chuan ebola natna leng mek lakah mihring nunna tam tak chhan theih beisei a ni.

EBOLA CHU ENGE?
Ebola natna hi ebola virus nei ramsa atanga mihringin an vei thin a ni a. A tir chawlhkar 2/3 chhung khawsik, irh thur, tihrawl na, luna in a thawk a, a hnuah chauh ngawih ngawih na, luak chhuak leh kawthalo an nei leh a, kal leh thin a khawih chhe thin a ni. An taksa peng hnar, serh, chawkawng, hahni atang te in thisen a chhuak nasa thin hle bawk. Thia a luak te, khuh paha thisen chhuak te, ek thi te pawh in an awm thin bawk. A chung a kan sawi tawh ang hian a tihdamna tur damdawi la hmuhchhuah a ni lo.

I lo la hriat loh takin Eboola natna hi Africa khawmualpui khawthlang ram a Guinea, Liberia leh Sierra Leone ah te a leng nasa hle a, he natna avang hian mi 700 in nunna an chan tawh a ni. Kum 1976 atanga he natna hmuhchhuah a nih atang chhutin kumtin mi sangkhat velin he nata hi an vei thin ni a ngaih a ni. Thla hmasa atang khan Africa khawmualpui ah hian he natna vei mi 1320 hmuchhuah anni.
 
*HIMACHAL MLA TEN VIP LIGHT HMAN DUH LEH
Nimin khan Himachal Pradesh MLA te chuan party hrang annihna dah tha in a huho in an motor chunga VIP light dah phalsak annih leh theih nan Chief Minister an hmu. Supreme Court thuchhuak zulzuiin Himachal Pradesh ah hian MLA ten VIP light an vuah thin chu tihtawp a ni a, mahse MLA te hian an bial fanna velah mipui ten an thlan tlin te an hriat hran theih nan VIP light vuah leh hi tul in an hria a ni. MLA te hian an tan chhan dang leh ah chuan mipui thlan tlin an nih hnu a rinawmna thutiam la te nihna vawnhim nan VIP light vuah hi a tul niin an hria a ni. CM hian an ngenna hi ngun taka lo ngaihtuah sak a tiam a ni.
 
*DEPUTY NATIONAL SECURITY ADVISER RUAT THAR
Sorkar laipui chuan Deputy National Security Adviser thar atan IFS pension Arvind Gupta a ruat thar. Amah hi IFS atanga chawlh hnu in General of Institute of Defence Studies and Analyses (IDSA) ah tun thleng hian Director hna a thawk leh a ni. IFS 1979 batch Arvind Gupta hi IFS a nih lai khan Moscow, London leh Ankara ah te India tan palai hna a lo thawh tawh thin bawk a ni.
 
4.8.2014
*HOME DEPARTMENT IN SIPAI HUAISEN LAWMMAN DAWNGTU CHAWIMAWI
Vawiin chawhnu khan Home Minister Pu R.Lalzirliana chuan ama Office ah Pu Lallawmzuala,Tuahzawl khua, India Sipai a tanglai, Jammu & Kashmir a Jash-e-Mohamed leh Hijamudin hel pawl hlawhtling taka beihna avanga huaisen lawmman, SC(Shaurya Chakra) dawngtu chu kawm in lawmpuina tangkafai Rs.5 lakh leh chawimawina thuziak Mizoram aiawhin a hlan a. Lawmpuina pual inkhawm tawi buatsaih ah hian UD&PA Minister Pu Zodintluanga, Social Welfare Minister Pu. P.C. Lalthanliana leh Parliamentary Secretary Lt.Col.(Rtd) Z.S.Zuala te an tel a. Pu. Lallawmzuala hi Col.(Rtd.) Lalchungnunga Sailo, Lt.Col.(Rtd) John Zama leh Ex-servicemen hruaitute bakah ama chhungte leh Sainik hotuten an tawiawm a ni.

Pu Lallawmzuala SC, No.15223301M hi GNR(Gunner)/DMT(Driver Mechanical Transport) rank ni mekin 99 Field Regiment, Artillery, 18 Rashtriya Rifles(J&K) ah a awm mek a. July 23, 2013 khan Lasker-e-Toiba, Jash-e-Mohamed leh Hijamudin hel pawl Commander, hmun pakhatah a biru tih report an dawn bawhzuiin 'Operation Garbar' neih a ni a. He Operation a kalchhuak sipai 12 zingah Pu Lallawmzuala pawh hi a tel a. A thiante beidawn hnuah amah chauhvin hel tawmna nia hriat hi a luhchilh in hel Commander hi a chang chhuak a. Hun engemaw ti chhung an inkah hnuah amah pawhin a ke ah hliam tuar ve hnu in Hel pawl hruaitupa hi a kaphlum ta a ni. A huaisenna leh remhriatnate avang hian India President Pu Pranab Mukherjee hnen atangin huaisen chawimawina sang tak, Peacetime Gallantry Award, Shaurya Chakra, a dawng ta a ni. Shaurya Chakra hi sawrkarin indo a puan hun chhunga sipai huaisen chawimawina sang Vir Chakra tluk a ni. He lawmman a dawn avang hian Pu Lallawmzuala SC hian pension hnu thleng pawhin a thlatin hlawh lak turah a Rs.2,000/- a lak belh ziah dawn a ni. Lallawmzuala SC chuan an inbeih dan chanchin a sawina ah hel hotupa hre chiang tur hian thla tam tak hel pawl te chet tlatna hmunah te khawtual mi angin beram vengtu ah te a tan tawh thu leh an inkah hun lai ai mahin chung hunte chu a hlauhawm thin zawk thu te a sawi a. Hel Commander a kahhlum tak hi India sawrkar in Most Wanted Terrorist a tih zinga mi, terrorist-ten November 26,2008 a Mumbai an beihna a ruahmanna lo siamtu zinga mi niin a lu man ah pawh Rs.125 lakhs lai dah a ni. Lallawmzual SC chuan Kashmir a hel te hi khawtual miin an thlawp that thin em avanga beih a harsat thu a sawi a. A kahhlumna hi Garbar khua a Chhungkaw pakhat in bula Ar In kopang rinchhan a sak chhunga puk siam leh chhawn ah a ni a. Hel Commander leh a thianpa te hi he ar in neitute inchhung leh chhekin ah te Lallawmzuala SC hian a zawng hmasa phawt a, a beidawn hnuah ar in ah hian lut leh in silai a rawn puak nghal a. Tanhmun siam rem inhel hotupa hi vawi engmawzat silaimu a len hnuah a kap hlum ta a ni.

Lawmpuina thilpek hlantu Home Minister chuan ram leh hnam chhan nana nunna thapa misual luhchhuah ngam sipai huaisen, Mizo tlangval an awm leh ta hi Mizo mipuiten an thinlung takin an chhuang tak meuh a ni a ti a. Pu Lallawmzuala SC chu a inpekna leh huaisenna ah Mizote hming a that thu leh tlangval entawn tlak a nih thu HomeMinister chuan a hrilh a ni. Thusawitu dang Lt.Col.(Rtd) Z.S. Zuala, Parliamentary Secretary pawn Mizo tlangval in India sipai huaisen lawmman a hmu chu a ropui takzet thu a sawi a.Lallawmzuala SC chu a hmalam hun ah pawh inngaitlawmna nen fimkhur taka a hnathawh a chhunzawm zel a ngai a ni a ti a. Chawimawina chu chapona leh inthlahdahna ten a zui chhunzawm thin avangin fimkhur a ngaia, nunphung pawh ulawk sawt a ngai a ni a ti. (DIPR)
 
*MIZORAM AH CALL CENTRE HAWNG
Vawiin khan Mizoram Youth Commission Chairman, Pu T. Sangkunga chuan Tlangnuama Zoram Entu Pawl Building-ah Call Centre a hawng. He Call Centre hi Mizorama NIOS e-Business Solutions Pvt. Ltd. branch hmasa ber tur a ni.

Pu T. Sangkunga chuan he call centre hian Mizoram thalai te tan eizawnna tha tak a siam ngei a beisei thu a sawi a. MYC leh LE&IT tangkawpin Mizo thalaite tan hna hmuh ngei ngeina tur India khawpui hrang hranga training tura an tirh thu sawilangin, Sorkar chuan thalai ten hna ngialnghet an neih theih nan hma alak reng thu leh, mi taima leh tumruh tan chuan hna a awm zel a ni, a ti.

He hun a thu sawi ve Pu Rotluanga, LE&IT Director chuan he company hnuaia thawk tur thalaite mi 17 lak tawhte chu taima taka thawk turin a chah a, himna kawngah pawh mumal taka thawktute tan ruahmanna siam a nih thu a sawi bawk a ni.

NIOS e-Business Solutions Pvt. Ltd. hi 2010-a Kolkata a bul tan a ni a, Nalanda Institute of Advanced Studies (NIAS) nena inthlunzawm a ni. (DIPR)
 
*LUNGLEI THALAI TEN ENG THA NEIH NAN KAWNGZAWH
Vawiin khan Lunglei thalai rual te chuan Lunglei khawpui a kawlphetha (power supply) an hmu chhe lutuk leh sawrkar in a ngaihsak theih nan kawngzawh an huaihawt. Thalai rual thahnem tak kawngzawh te zingah hian MSU, MZP, PRISM leh Chhimbial chhantu aiawh ten thusawina an nei a ni.
 
*SIM CARD NEITU HRIATCHIAN LOH VAIBELCHHE CHUANG AWM
Kar kal ta Zirtawpni khan Parliament ah CAG report pharh a ni a, chutah chuan India ram ah hian mobile phone SIM card neitu finfiahna awm tha lo mi vaibelchhe 4.59 a awm ni a tarlan a ni. Hemi avang hian sorkar chuan telecom operator lian 7 te lakah Rs. Vaibelchhe 4,200 a chawi tir a ni. SIM card te hi terrorist ten bomb tihpuah nan an hman thin avangin booking tih dawnin sorkar dan dik takah chuan identity proof dik tak entir tur neilo te chuan an book thei lo tur a ni. CAG report hian telecom department in hetiang lam a khuahkhirhna leh kaihhruaina a kalpui that loh zia a tarlang a ni.

No comments:

Post a Comment