Cross column

Friday, 3 April 2015

2nd April 2015 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language (News update from Mizoram)
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
2.4.2015

*IRAN NUCLEAR SIAMCHHUAH CHUNGCHANG A INBIAKNA NEIH MEK AH THU TLANGKAWM NA NEI THEI DAWN TAN
Nuclear ralthuam siamchhuak thin ni a sawi Iran leh khawvel ram ropui tak tak 6 - Britain, China, France, Germany, Russia, United States leh European Union hruaitu te chuan Switzerland ram a Laussane khawpuiah inbiakna an nei mek a ni. Iran nuclear ralthuam siamchhuah tih tlem dan tur chungchang a inbiakna hi ni 8 chhung an nei tawh a, karleh thawhlehni zanlai thleng inbiak hun hi pawhsei a ni a, thumum an nei thei dawn tan ni a sawi a ni. An inrem tlan zel theih chuan kumin June ni 30 ah thu tlangkawmna tluantling siam theih an in beisei a ni.

Lamtluang thulakna in a sawi danin an inbiak na ah hian Iran chuan nuclear ralthuam siamchhuah theihna uranium a neih hmun thum athen a hmun hnih chu a ti tawp ang a, chumi siam chhuahna khawl a neih te pawh a hmang chhunzawm tawh tur a ni lo tiin inremna an siam tan a ni. Tin, an inrem theih chuan Iran hian uranium a neih 19,000 centrifuges atangin 6,000 centrifuges chauh a kawl tawh ang a, a bak zawng chu IAEA enkawl na hnuaiah ramdang ah a thawn chhuak emaw a ti ral tur a ni tiin an indawr mek bawk a ni. Tin, Iran in nuclear siamna hmun leh hmanrua a neih te chu International Atomic Energy Agency (IAEA) te enfiah theih turin phalna a pe tur a ni an tiin an indawr mek bawk.

*WORLD AUTISM AWARENESS DAY HMAN A NI
United Nations General Assembly in December 2007-a khawvel ram tina hman tura resolution a lo pass tawh angin, “WORLD AUTISM AWARENESS DAY” 2nd April 2015 chu Spastic Society of Mizoram leh Pu Lal Dingliana IFS (Rtd) te Nupa thawhhona in AUTISM AWARENESS/RECREATION CENTRE, Robert Lalawmpuia IN, Sihphir-Neihbawih ah April Ni 2, 2015 zing Dar 11:30 atangin hman a ni.

Rualbanlohna chi khat Autism hi khawvelah hian a vei (Autistic) te hmuhchhuah an tam telh telh avangin UNO pawhin a ngai pawimawh em em a ni. Autistic ho enkawl hi rualbanlo te zinga harsa ber pakhat ni a sawi a nih avangin khawvel ram hrang hrangah Autism tan hian hmalak mek a ni a. Khawvel ah Autistic 67 Million chuang awm ni a hriat a ni a. Mizoramah pawh Autistic engnge maw zat an lo awm ve in hriat belh an ni mek bawk a. Spastic Society of Mizoram (SSM) te hian Rualbanlo te tana an hma lakna hrang hrang pawimawh tak tak kal mek zingah Autism hi an telh a. Tun hnaiah Health Minister Pu Lal Thanzara’n SSM hnuaia Gilead School ah Autism Centre a lo hawng in hmalak mek zel a ni a. Heng Autistic naupang te enkawl tur bik Mithiam pathum (3) pawhin Bangalore ah Training Course an zo tawh a ni. Autism tana Spastic Society of Mizoram hmalakna hi Mizorama Autism nei te leh an Nu leh Pa te tan malsawmna a nih zel beisei a ni.
He hun pawimawh tak hi Pu Lal Dingliana, Chief Information Commissioner chuan hmanpuiin Mizoram sorkar-in Autism nei ho tana hma a lak dante a sawi.

Inkhawm hi Pi Neihtluangi, Vice Chairman, Spastic Society of Mizoram chuan a kaihruai a, Rev. C. Tlanthanga, Sihphir Presbyterian Kohhran Pastor-in hunserh hmangin Autism Institute leh Autistic te channa lanna cinema an en ho a ni.

Autism nei (Autistic) te chuan a hnuaia zia danglam bik hi an nei tlangpui a. An neih te leh a nasat dan erawh chu a in ang vek lo:

1. Awmze nei manglo a nuih (laugh/giggles)
2. Mahni tana thil hlauhawm/pawi thei hlauh nachang hriat mang loh.
3. Na hre thei manglo ang in an lang.
4. Duat paha pawm/kuah vel duh mang lo.
5. Midang mit en (eye contact) pumpelh an duh.
6. Mahni chauha awm an duh zawk.
7. Duh leh mamawh sawi/tih lan harsa, (Autistic tamber chu a tawng thei - non-verbal an ni)
8. Thil engngemaw (objects) tih awm loh ang reng taka ngainat/atchilh/vawn tlat duh.
9. Thil awmdan pangngai anga awm tura duh tlat.
10. An mahni be tute leh midang be tute thusawi lo sawi nawn (eco) ve zel.
11. Thil (object) tih vir deuh reng emaw mahni vir . (DIPR)


*LAMTLUANG CHANCHINTHAR TAWI LAWRKHAWM
*Vawiin khan Jammu and Kashmir a Baramulla district ah India sipai leh helpawl te an in kahna ah India sipai 2 in nunna an chan.

*Bharatiya Janata Party National Executive meeting chu Bengaluru ah neih tan ani. Meeting hian nithum chhung a awh ang.

*Afghanistan a eastern Khost province a governor inbulah thihchilh bomb tihpuah a nih avangin mi 13 in nunna an chan a, mi 40 chuang inhliam an tuar.

*Nilaini a Russia ram a tuipui Sea of Okhotsk an tih a lawng pil avanga nunna chan zat chu mi 53 an tling ta. He lawng ah hian mi 130 an chuang a ni.

*Tukin zing dar 2:55 vel khan Uttarakhand a Chamoli district ah 5.1 richter scale a chakin lir a nghing.

*IAS hna a thawh atanga chhiar in a vawi 45-na atan Ashok Khemka chu Haryana sorkar in Transport Commissioner atangin Directer General, Archaeology and Museums department ah a sawn leh ta. Ashok Khemka hi sorkar hnathawk te zinga eiruk leh thil dik lo awm ni a a hriat te huai tak a puang thin a ni a, sorkar lam hian an sawnkual nasa tawh hle a ni.

*Zanin ah Lal Isua tuarna hrereng chungin hun i hman ngei kan duhsak a che.

*KRISTIAN KA NI AN TIH CHUAN AN KAP ZEL
Kenya ram hmarchhak a awm Garissa College University chu Islamic firfiak pawl al-Shabab ten luhchilh in mi 15 chuang an kaphlum a, zirlai engemaw zat an thuhnuai ah silai nen an dah mek a ni. Zirlai an thunuai ah an dah te hi Kristian te niin an sawi a, Muslim te chu an chhuah zalen zel niin sawi a ni. Hliam tuar zirlai 65 chuang te damdawiin ah enkawl mek anni.

Lamtluang thu lakna in a tarlan danin he University college a zirlai pakhat Collins Wetangula sawi dan chuan silai keng te chuan an hostel ah rawn lut in hostel a awm zirlai te chu Muslim nge Kristian an nih tih an zawt zel a, Kristian an tih chuan hmun leh hmunah an kap hlum nghal zel a ni a ti. University campus chhung a ralthuam nen a lut firfiak pawl te hian an hmai an tuam a, an zat chiah hriat nilo mahse mi 5 vel an nih rin a ni.

1st April 2015 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language (News update from Mizoram)
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
1.4.2015

*MIZO PA DOORDASHAN DIRECTOR GENERAL LAILAWK ATAN RUAT
C. Lalrosanga Addl. Director General (P & A) AIR & Doordarshan chu vawiin April 1, 2015 (Nilaini) khan Doordarshan Interim Director General atan ruat a ni. Doordarshan Director General nghet chu Prasar Bharati Board member 4 te hnawh khah annih hunah ruat tur a ni. DDG nghet ruat a nih hma chuan C.Lalrosanga hian he hna hi a lo thawk lailawk phawt dawn a ni. Mizo zinga he hna chelh hmasa ber a ni.

C. Lalrosanga hian kum 1975 ah All India Radio, Aizawl ah News Reader hna a zawm a, Mizo zingah AIR regular Newsreader hmasaber a ni a, kum 1982 ah Indian Information Service zawmin, All India Radio, Aizawl-ah News Editor a ni a.

Kum 1991 khan Union Public Service Commission kal tlangin Indian Broadcasting Programme Service a zawm a North eastern service of All India Radio (NES) Shillong ah Director hna a chelh leh a ni. AIR Aizawl ah leh DDK Aizawl ah te hotu hna a thawk leh bawk. Hemi hnu hian Mizoram sorkar hnuaiah hun engemaw ti chhung a thawk bawk a ni.

*ANDHRA PRADESH KHAWPUI TUR PUANG
Vawiin khan Andhra Pradesh Chief Minister Chandrababu Naidu chuan an state khawpui thar tu chu Krishna river kam ah din a nih tur thu leh a hming atan 'Amaravati' tih a nih tur thu a sawi. Lamtluang ah kan rawn post tawh angin Hyderabad khawpui chu Telangana state chhung a nih tak avangin kum 10 hnuah Andhra Pradesh hian Hyderabad chhuahsan in an khawpui thar lamah an insuan dawn a ni.
 
*MPSC MEMBER THAR ATAN REV.ZOSANGLIANA COLNEY LEH C ZORAMMUANA RUAT
Mizoram sorkar chuan Mizoram Public Service Commission(MPSC) member thar atan Rev.Zosangliana Colney leh C.Zorammuana (IPS Retd.) te  a ruat. Nimin khan appointment order hi sorkar in a tichhuak a ni. MPSC member te hian thlatin hlawh (fixed salary) Rs.75,000 bakah allowance dang an dawng thin a ni
 
*PETROL LEH DIESEL MAN TLAWM DAWN
Zanin zanlai atangin India ram pumah tuialhthei - petrol leh diesel man tih hniam a ni dawn. Petrol hi 1 litre zelah Paise 49 in a tlawm ang a, diesel hi 1 litre zelah Rs.1.21 in a tlawm ang.

*LAWNGTLAI TUI INTUR ENFIAH
Lawngtlai khawpui a Motor hmanga tui hralhtur chawi thinten an tuichawi thin hmun 11 a mi mithiam ten an endik ah hmun 8 a mi chu In atan a himlo tih hmuhchhuah a ni a, Motor a tuichawi ten an tuichawi an tih thianghlim nan PHE Department chuan a thlawnin Bleaching Powder a pe dawn.

Nimina DC Conference Hall-a Lawngtlai DC Pu J.Hmingthanmawia hova Lawngtlai a Motor a tuichawi thin ten Meeting an neih ah Lawngtlai DC chuan mipui ten tuithianghlim tha an tlan theih nan Sorkar chuan hma a la reng a, tuntum ah hian tui tlan thin hmun 11 ami Sample lak niin, PHE lamin an endik hnu ah hmun 8 a mi chu tih thianghlim hmasak loh chuan mihring tan a himlo tih hmuhchhuah a ni a ti a, motor a tuichawiten an chawi thinna hmundang 11 pawh endik leh tur a ni, a ti a, hei bakah hian Tuikhur tuite pawh endik vek tum a ni a ti bawk.

Nimin Meeting ah hian Tuithianghlim an chawi theih nan Motor enkawltute chu PHE lamin Bleaching Powder an pek vek tur thu leh an tuichawi a pawlhdan tawk pawh an zirtir vek tur thu DC hian a sawi. Lawngtlai khawpui chawmtur a mimal motor thuchawi thin hi 35 vel awmin vawiina he inhmuhkhawmnaa tel lote pawh a hran a Meeting hi neihpuii leh tum a ni bawk. (DIPR)

31st March 2015 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language (News update from Mizoram)
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
31.3.2015

*GOOD FRIDAY AH ZU ZUAR DAWN LO
MLTP Act hman a nih tak avangin Mizoram sorkar chuan Good Friday (3.4.2015) chu zu zawrh loh ni 'Dry day' ah a puang. He thupek hi Commissioner of Excise & Narcotics in a chhuah a ni.

*FIRE SERVICE WEEK PUALA THUCHAH
Kumtinin Fire Service Week hi India ram pumah April ni 14 - 20 chhungin hman thin a ni a. Kum 1944, April ni 14 khan Indo lawng lian tak ‘Fort Stikine’, ralthuam leh bomb lam chi tam tak phur chu Bombay (Mumbai) lawng chawlh hmunah a kang vak mai a. He kangmei chhuak rapthlak takah hian Bombay Fire Brigade mi 66 leh Bombay Salvage Corps mi 11 kangthelh tute chuan an nunna hlu tak an chan phah a. Hemi denchhen hian kang thelhna-a Fire mi leh sa nunna chan-te hriatreng nan kumtinin April ni 14 bik hi India ram pumah Fire Service Day / Martyr’s Day atan hman a ni a, April ni 14 - 20 chhung hi Fire Service Week atan hman a ni ta thin a. He Fire Service week/hapta, kum tin India ram puma hman thin in a tum bulpui ber chu mipui vantlang leh mimal tin te, kan nitin nun, khawsak leh chet velna tinrengah kangmei ti chhuak lo tura invenna leh fimkhurna chang kan lo hriat deuh deuhna tura in zirtir a ni.

Mei tel lo hian mihring a awm theih loh a, mitin tana pawimawh leh tangkai tak a ni. Kangmei erawh mihring te tan chhiatna, piansualna leh thihna hial thlen a, kan rohlu in leh lote meivapa chantirtu a ni. Sawrkar laipui chuan ram pum a hman tur in Kumin 2015 Fire Service Week thupui atan hian “To prevent Fire : Adopt Safe housekeeping practices and approved electrical appliances” tih a rawn thlang a. Mizo tawng chuan “ Kangmei laka i him theih nan fel taka khawsak zir la, Electric hmanrua rintlak chauh hmang thin rawh” tiin a dah theih awm e. Kangmei laka fimkhur nachang kan lo hriat a, kan him tlan theih nan a hnuaia tarlan pawimawh zualte hi zawm theuh i turn ang u.

(1) In chhuahsan hma leh zan mut hmain kangmei ti chhuak thei thilte enfel hmasa ziah rawh.

(2) Gas (LPG) fimkhur takin hmang la, a leak anih chuan hmang lui suh. Gas hman loh laiin a regulator ah ‘OFF’ thin tur a ni.

(3) Electrical Wiring tha lo hi kangmei ti chhuak thei a nih avangin, a thiamte chauh khawihtir thin rawh.

(4) Parda, thosilen leh puanzar bulah mombati, bati chhit loh tur. Petrol, khawnvartui, diesel hmang fimkhur la, mei bul hnaiah dah suh.

(5) Circuit breaker (MCB) hman ngei tur a ni a, Fuse wire pawh a dik tak chauh hman tur a ni.

(6) Meinung lai reng reng ngaihthah loh tur, Meizial bung paih fimkhur la, a nung chungin paih suh.
(7) Meichhemna thil nawalh, lighter te naupang khawih phakah dah loh tur a ni.

(8) In leh a velah kangmei tichhuak thei en fel thin la, khaw daifem deuha awm i nih chuan ram kang laka i him nan i in bul zau tawk tak thianfai ang che.

(9) Electric Istiri, Heater, room-heater, Geyser, Electric stove, Immersion heater hman lai ngaihthah lo la, i hman zawhah ‘OFF’ ringawt lovin a plug phawi thin ang che.

(10) Kangmei a lo chhuahin chi-ai mai lo la, rangtakin in chhunga mite leh thenawm hnaite hrilh vat la, Fire station hnai ber-ah fiah leh rang takin kangmei chhuahna hmun hriattir ang che. (DIPR)

Monday, 30 March 2015

30th March 2015 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language (News update from Mizoram)
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
30.3.2015

*HEL KUTA THI POLICE 3 TE VUI AN NI
Niminpiah zinga Tinghmun leh Zokhawthiang inkara HPC(D) hel nia hriatten police pathum an kahhlum te nimin tuk khan 1st Bn MAP Commandant office kawtah sorkarin vuina hun a hmang. Vuinaah hian Chief Minister, Minister, Parliamentary Secretary, MLA te, Chief Secretary leh sorkar official pawimawh engemawzah an tel.

Vuina thu a sawiah Chief Minister Pu Lal Thanhawla chuan misual te hian kawng tam takin dan an bawhchhia a ni a ti a. Anni ho hi United People’s Front ah telin, Kuki National Organisation leh India sorkarin inkahhai (suspension of operation) an buatsaihna hnuaiah an lut ve a ni a ti a. Inkahhai dan bawhchhiain vawi tam tak Mizoramah buaina rawn siamin, mipui an ti thlabar a, chhiahte an khawn lui a, rawng takin kan police te an rawn that hi a vanduaithlak hle a ni a ti a. Phuba la tur ni ila vawi tam tak kan la thei a ni a ti. Hetiang nunrawnna hi inchona tenawm tak a ni a,a damte pawh hlau hlawpin an siam a, min chona hi kan pawm a, remchan dan zelin kan chhanglet ang a ti. Hetiang pawikhawihna hi sorkar chuan a ngawihbopui mai mai dawn lo a ni a ti a. Inbiakrem kan duh ti chung a hetiang thil rapthlak, inthahna an thlen hi inbumna tenawm tak anih rualin, inchona a ni a kan pawm a ni tih ka hriattir duh a ni Chief Minister chuan a ti. Chief Minister chuan Mizorama cheng Zofate hi nuai sawm awrh chauh kan nih avangin Zohnahthlak zawng zawng hmun hrang hrang awmte kan insuihkhawm a, hnam lian leh ropuia insiam kan duh laia inpumkhatna dodal zawnga an che hi an demawm takzet a, thlauh thlak chi an nilo a ni a ti.

Chief Minister chuan mithi chhungte chu thlamuang taka awm tura chah in, hliam tuarte pawh tha taka dam chhuak thuai turin duhsakna a hlan a. Mitthi chhungten an mi duh zawng an hmangaih kal ta aiah police ah rang takin kan dah ang a ti a. Sorkar kalphung pangngai pelin mithi chhungte chu Rs.7 Lakhs in a ral tur thu sawiin, hliam tuarte pawh duat tak leh lainat taka enkawl an ni ang a ti a. Tul ang ang senso pawh sorkarin a tum vek ang a ti.

Chief Minister chuan mitthi leh hliam tuarte buaipuitu zawng zawngte leh ruang lo hmuaktute chungah lawmthu a sawi a ni.

Home Minister Pu R.Lalzirliana chuan ram leh hnam leh kan inunauna atana hmasawnna tluang tak leh ang khata a kal theihna tura kawng daptu Assembly Assurances Committee member-te lambun an ni hi a thinur thlak takzet a ni a ti a. Hnam bil anga tal hran duhna hian Zofate inpumkhatna a tichhia a, nasa takin mipuite tawrhna a siam a ni a ti a.Tharum thawhna hian engmah hlawkna a neilo tiin, mi thatchhia hna thawk peihlo, misualte kutah hian khawilai mah hi a awm kan phallo a ti a. Mizoram Rorelna sang ber Assembly Session hnuhnung berah ‘Zofate inpumkhatna daltu chu engmah tih nilo rawh se’ tih lungrual taka kan pass hnu maia hetiang pawisawilo kan police te an rawn that hi a vanduaithlak takzet a ni a ti a.Heng misualte hi beilet turin sorkarin a tul apiang a ti hreh lovang a ti a. Ram tana thawktute thisen hi a thlawnin a luangral mai lovang a ti.

Pu Zira chuan mi thalo rilru piangsual te avang hian kan hnam hi thendarhin a awm tur a nilo a ti a. Ram leh hnam inpumkhatna turin police te chu theihtawp chhuah zel tur a fuihin, ‘in hnungah nula tlangval nuai tel kan awm a ni’ a ti. He vanduaina hian Zohnahthlak zawng zawngte tan hona thlen zawk se a ti a ni.

Pu R.L. Pianmawia, MLA & Govt Dy Chief Whip in an thil tawnte a sawi bawk a ni.

Mitthite hi police vui dan famkim a vuiliam an ni. (DIPR)
Three slain Mizoram policemen were given bid farewell with full police honours at the headquarters of MAP's 1st battalion in Aizawl on Sunday morning. Pix: DIPR, Mizoram
Three slain Mizoram policemen were given bid farewell with full police honours at the headquarters of MAP's 1st battalion in Aizawl on Sunday morning. Pix: DIPR, Mizoram

Three slain Mizoram policemen were given bid farewell with full police honours at the headquarters of MAP's 1st battalion in Aizawl on Sunday morning. Pix: DIPR, Mizoram
Three slain Mizoram policemen were given bid farewell with full police honours at the headquarters of MAP's 1st battalion in Aizawl on Sunday morning. Pix: DIPR, Mizoram
*PUC ZIRLAI TEN HYDERABAD AH MIZO LAM ENTIR
Nizan 29.3.2015 khan Pachhunga University College (PUC), Chhawkhlei Cultural Club te chuan Hyderabad a Shilparamam ampitheatre-ah a zan thumna atan Mizo hnamlam Cheraw leh hnamlam pawhpawlh "Ainawn" tih hming an vuah an entir leh. PUC zirlai ten Mizo hnamlam an entir hi mipui ten an hlut hle a ni. He programme hi niminpiah a kan rawn post tawh ang khan Sangeet Natak Akademi Bharat Folk Arts Academy, Hyderabad leh Shilparamam ten 'Celebrating the Diverse Cultural Traditions of North-East with Telangana' tih thupui hmang in India hmarchhak state hrang hrang leh Telangana state a hnam lam chi hrang hrang entirna hun an huaihawt a ni. March ni 27 atanga ni 29 thleng he programme hi neih a ni a,nizan khan an tiak ta a ni. PUC Chhawkhlei Cultural Club te hi mi 17 niin an zirtirtu Dr.Malsawmdawngliana'n a ho a ni. PUC Cultural club te hian vawiin ah Mizoram lam panin an haw leh dawn a ni.