Cross column

Friday, 3 April 2015

3rd April 2014 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language (News update from Mizoram)
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
3.4.2015
*GOOD FRIDAY HI
Kum 2001 chhiarpui atanga chhut in India ramah hian Kristian sakhaw zuitu mi maktaduai 19 kan awm a, chu chu rampum a mipui awmzat atanga chhut in 1.9% kan ni. India ram mipui 98% te hian Good Friday hi hmang ve lo in enge a awmzia tak hre lo mahse sorkar chuan National holiday ah a puang kumtin a ni. Keini pawh in calendar a asen a lang thin sakhaw dang te ni pawimawh te, a awmzia tak tak hrelo a chawlh nan kan lo hmang ve ang hian India ram mipui tam zawk chuan vawiin hian chawlh an hmang ve mek a ni.

*PHILIPPINES AH RAMDANG MI KRAWS AH INKHENBEH KHAP
Kumtin Good Friday ni alo thlen in Philippines ramah chuan Lal Isua tuarna tawmpui nan Kristian thenkhat te Kraws ah darkar engemaw zat an inkhengbeh tir thin a, kumin erawh chuan Philippines a khaw tam tak ten ramdang mi tel ve an phal tawh lo a ni. Kumin hian Philippines mi Catholic mi leh sa te chauh kraws a inkhenbeh leh kraws rit tak put te phal anni. Kraws a inkhengbet te hi an nunna atana pawilo tur tawk velah an la thla leh thin a, hemi boruak chhim tur hian ramdang atangin khualzin tam takin Philippines an pan thin a ni.


*I&PR OFFICER-TE LEH MJA HRUAITUTE INKAWM
Niminpiah khan I&PR officer-te leh Mizoram Journalists Association hruaitute chu I&PR Director Pu Jim K.Chozah office ah an thukhawm.

Pu Jim K. Chozah chuan MJA member-te leh I&PR thawktute'n kum tak thawhhona tha tak neia an lokal ho tawh dante tarlangin, inthianthatna leh inunauna nghet zawk nen mipui rawngbawlho zel tha a tih thu a sawi a. MJA lam pawhin I&PR chu an tana nodal department an nih angin thu a chhia a tha an thlen theihna hmun a ni tiin an tana malsawmna an lo nih tawhnaah lawmthu an sawi a ni.

Meeting-ah hian Journalists Welfare Fund chungchang te, Press Accreditation Rules chungchang te chipchiar taka sawiho a ni a. Sorkar hmalakna mipui hnenah chak zawka puanzar a nih theihnan sorkar hmalakna hrang hrang Journalist-te'n an tlawh theihna tur remchang, Project Site Visit neih tha an tih thute pawh sawiho a ni. (DIPR)

*AIR LIVE PHONE IN PROGRAMME
Tun Thawhtanni (April ni 6) lo awm tur zan dar 7:05 - 8:00 inkar, AIR Aizawl a Tlephone a zawhna leh chhanna Live Phone In Programme ah chuan “Aizawl Women Polytechnic hmalak dan leh hmachhawpte” tih chungchanga hriat duh neite tan a zawh theih dawn a. Mipui zawhna chu - FVL Biakchhawna, Principal leh Malsawmtluangi, Selection Grade Lecturer, Women Polytechnic, Aizawl ami ten an rawn chhang ang. A zawt duh tan Telephone No. 0389/2323148 emaw 0389/2322515 emaw ah biak pawh theih a ni ang. (DIPR)

*FEBRUARY 2015 CHHUNGA SA EITURA RAN TALH ZAT 59,726 A NI
February 2015 chhunga Animal Husbandry and Veterinary Department Mizoram in State pumpuia ran a enkawi te :

OPD- ah ran chi hrang hrang 21,369 enkawl a ni a. Operation theater- ah ran 1956 zai a ni. Hri danna ran 3,056-ah pek a ni a. Mobile case-in ran 2,070 enkawl a ni a. Artificial Insemination( A.I.) programme kalpui a ni a. Bawngpui 262 leh Vawkpui 121 kahrai a ni. A.I. atangin bawng note 188 leh vawk note 420 an piang hman a ni.

Ram dang leh State dang atanga ran lo lut exam zat 17,576 a ni a, Sa ei atana ran talh chhinchhiah zat 59,726 a ni. Mimal vulh ran awm chhinchhiah zat 7,00,259 a ni. Government Revenue atan Veterinary Hospitals leh Veterinary Dispensaries Wing chauh hian February 2015 chhungin Rs. 2,69,135.00 an chhung lut a ni. (DIPR)

*MIZORAM PRESBYTERIAN KOHHRAN GOOD FRIDAY 2015 INKHAWM THUPUI
Mizoram Presbyterian Kohhran te chuan vawiin Good Friday inkhawm hian thupui 3 an ngaithla ang:

Chawhma ah: Kan tan kraws-ah khenbeh a ni. (Mt.27:39-44)
Chawhnu ah: Kraws chu damna a ni. (Lk.23:39-43)
Zan ah: Temple puanzar a thler (Lk.23:44-46)

*Lamtluang page chhiar tu zawng zawng te Good Friday 2015 chibai kan buk vek a che u.

*Nimin zing khan Arunachal Pradesh a Tupi khua ah NSCN hel ni a rin ten India sipai 4 Rajput Regiment te lambun in sipai 3 an kaphlum a, sipai 4 in hliam an tuar.

*Nimin khan Jammu and Kashmir hmar lam Baramulla district a Frasthar khua ah leimin in in 38 a tichhia a, thi leh hliam an awm lo hlauh a ni.

*Maharashtra ah swine flu vangin mi 6 an boral leh, tihian kumin chhungin swine flu vangin mi 422 in nunna an chan ta a ni.

*Lamtluang page hi i thian te lo like tir ve rawh le.

2nd April 2015 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language (News update from Mizoram)
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
2.4.2015

*IRAN NUCLEAR SIAMCHHUAH CHUNGCHANG A INBIAKNA NEIH MEK AH THU TLANGKAWM NA NEI THEI DAWN TAN
Nuclear ralthuam siamchhuak thin ni a sawi Iran leh khawvel ram ropui tak tak 6 - Britain, China, France, Germany, Russia, United States leh European Union hruaitu te chuan Switzerland ram a Laussane khawpuiah inbiakna an nei mek a ni. Iran nuclear ralthuam siamchhuah tih tlem dan tur chungchang a inbiakna hi ni 8 chhung an nei tawh a, karleh thawhlehni zanlai thleng inbiak hun hi pawhsei a ni a, thumum an nei thei dawn tan ni a sawi a ni. An inrem tlan zel theih chuan kumin June ni 30 ah thu tlangkawmna tluantling siam theih an in beisei a ni.

Lamtluang thulakna in a sawi danin an inbiak na ah hian Iran chuan nuclear ralthuam siamchhuah theihna uranium a neih hmun thum athen a hmun hnih chu a ti tawp ang a, chumi siam chhuahna khawl a neih te pawh a hmang chhunzawm tawh tur a ni lo tiin inremna an siam tan a ni. Tin, an inrem theih chuan Iran hian uranium a neih 19,000 centrifuges atangin 6,000 centrifuges chauh a kawl tawh ang a, a bak zawng chu IAEA enkawl na hnuaiah ramdang ah a thawn chhuak emaw a ti ral tur a ni tiin an indawr mek bawk a ni. Tin, Iran in nuclear siamna hmun leh hmanrua a neih te chu International Atomic Energy Agency (IAEA) te enfiah theih turin phalna a pe tur a ni an tiin an indawr mek bawk.

*WORLD AUTISM AWARENESS DAY HMAN A NI
United Nations General Assembly in December 2007-a khawvel ram tina hman tura resolution a lo pass tawh angin, “WORLD AUTISM AWARENESS DAY” 2nd April 2015 chu Spastic Society of Mizoram leh Pu Lal Dingliana IFS (Rtd) te Nupa thawhhona in AUTISM AWARENESS/RECREATION CENTRE, Robert Lalawmpuia IN, Sihphir-Neihbawih ah April Ni 2, 2015 zing Dar 11:30 atangin hman a ni.

Rualbanlohna chi khat Autism hi khawvelah hian a vei (Autistic) te hmuhchhuah an tam telh telh avangin UNO pawhin a ngai pawimawh em em a ni. Autistic ho enkawl hi rualbanlo te zinga harsa ber pakhat ni a sawi a nih avangin khawvel ram hrang hrangah Autism tan hian hmalak mek a ni a. Khawvel ah Autistic 67 Million chuang awm ni a hriat a ni a. Mizoramah pawh Autistic engnge maw zat an lo awm ve in hriat belh an ni mek bawk a. Spastic Society of Mizoram (SSM) te hian Rualbanlo te tana an hma lakna hrang hrang pawimawh tak tak kal mek zingah Autism hi an telh a. Tun hnaiah Health Minister Pu Lal Thanzara’n SSM hnuaia Gilead School ah Autism Centre a lo hawng in hmalak mek zel a ni a. Heng Autistic naupang te enkawl tur bik Mithiam pathum (3) pawhin Bangalore ah Training Course an zo tawh a ni. Autism tana Spastic Society of Mizoram hmalakna hi Mizorama Autism nei te leh an Nu leh Pa te tan malsawmna a nih zel beisei a ni.
He hun pawimawh tak hi Pu Lal Dingliana, Chief Information Commissioner chuan hmanpuiin Mizoram sorkar-in Autism nei ho tana hma a lak dante a sawi.

Inkhawm hi Pi Neihtluangi, Vice Chairman, Spastic Society of Mizoram chuan a kaihruai a, Rev. C. Tlanthanga, Sihphir Presbyterian Kohhran Pastor-in hunserh hmangin Autism Institute leh Autistic te channa lanna cinema an en ho a ni.

Autism nei (Autistic) te chuan a hnuaia zia danglam bik hi an nei tlangpui a. An neih te leh a nasat dan erawh chu a in ang vek lo:

1. Awmze nei manglo a nuih (laugh/giggles)
2. Mahni tana thil hlauhawm/pawi thei hlauh nachang hriat mang loh.
3. Na hre thei manglo ang in an lang.
4. Duat paha pawm/kuah vel duh mang lo.
5. Midang mit en (eye contact) pumpelh an duh.
6. Mahni chauha awm an duh zawk.
7. Duh leh mamawh sawi/tih lan harsa, (Autistic tamber chu a tawng thei - non-verbal an ni)
8. Thil engngemaw (objects) tih awm loh ang reng taka ngainat/atchilh/vawn tlat duh.
9. Thil awmdan pangngai anga awm tura duh tlat.
10. An mahni be tute leh midang be tute thusawi lo sawi nawn (eco) ve zel.
11. Thil (object) tih vir deuh reng emaw mahni vir . (DIPR)


*LAMTLUANG CHANCHINTHAR TAWI LAWRKHAWM
*Vawiin khan Jammu and Kashmir a Baramulla district ah India sipai leh helpawl te an in kahna ah India sipai 2 in nunna an chan.

*Bharatiya Janata Party National Executive meeting chu Bengaluru ah neih tan ani. Meeting hian nithum chhung a awh ang.

*Afghanistan a eastern Khost province a governor inbulah thihchilh bomb tihpuah a nih avangin mi 13 in nunna an chan a, mi 40 chuang inhliam an tuar.

*Nilaini a Russia ram a tuipui Sea of Okhotsk an tih a lawng pil avanga nunna chan zat chu mi 53 an tling ta. He lawng ah hian mi 130 an chuang a ni.

*Tukin zing dar 2:55 vel khan Uttarakhand a Chamoli district ah 5.1 richter scale a chakin lir a nghing.

*IAS hna a thawh atanga chhiar in a vawi 45-na atan Ashok Khemka chu Haryana sorkar in Transport Commissioner atangin Directer General, Archaeology and Museums department ah a sawn leh ta. Ashok Khemka hi sorkar hnathawk te zinga eiruk leh thil dik lo awm ni a a hriat te huai tak a puang thin a ni a, sorkar lam hian an sawnkual nasa tawh hle a ni.

*Zanin ah Lal Isua tuarna hrereng chungin hun i hman ngei kan duhsak a che.

*KRISTIAN KA NI AN TIH CHUAN AN KAP ZEL
Kenya ram hmarchhak a awm Garissa College University chu Islamic firfiak pawl al-Shabab ten luhchilh in mi 15 chuang an kaphlum a, zirlai engemaw zat an thuhnuai ah silai nen an dah mek a ni. Zirlai an thunuai ah an dah te hi Kristian te niin an sawi a, Muslim te chu an chhuah zalen zel niin sawi a ni. Hliam tuar zirlai 65 chuang te damdawiin ah enkawl mek anni.

Lamtluang thu lakna in a tarlan danin he University college a zirlai pakhat Collins Wetangula sawi dan chuan silai keng te chuan an hostel ah rawn lut in hostel a awm zirlai te chu Muslim nge Kristian an nih tih an zawt zel a, Kristian an tih chuan hmun leh hmunah an kap hlum nghal zel a ni a ti. University campus chhung a ralthuam nen a lut firfiak pawl te hian an hmai an tuam a, an zat chiah hriat nilo mahse mi 5 vel an nih rin a ni.

1st April 2015 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language (News update from Mizoram)
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
1.4.2015

*MIZO PA DOORDASHAN DIRECTOR GENERAL LAILAWK ATAN RUAT
C. Lalrosanga Addl. Director General (P & A) AIR & Doordarshan chu vawiin April 1, 2015 (Nilaini) khan Doordarshan Interim Director General atan ruat a ni. Doordarshan Director General nghet chu Prasar Bharati Board member 4 te hnawh khah annih hunah ruat tur a ni. DDG nghet ruat a nih hma chuan C.Lalrosanga hian he hna hi a lo thawk lailawk phawt dawn a ni. Mizo zinga he hna chelh hmasa ber a ni.

C. Lalrosanga hian kum 1975 ah All India Radio, Aizawl ah News Reader hna a zawm a, Mizo zingah AIR regular Newsreader hmasaber a ni a, kum 1982 ah Indian Information Service zawmin, All India Radio, Aizawl-ah News Editor a ni a.

Kum 1991 khan Union Public Service Commission kal tlangin Indian Broadcasting Programme Service a zawm a North eastern service of All India Radio (NES) Shillong ah Director hna a chelh leh a ni. AIR Aizawl ah leh DDK Aizawl ah te hotu hna a thawk leh bawk. Hemi hnu hian Mizoram sorkar hnuaiah hun engemaw ti chhung a thawk bawk a ni.

*ANDHRA PRADESH KHAWPUI TUR PUANG
Vawiin khan Andhra Pradesh Chief Minister Chandrababu Naidu chuan an state khawpui thar tu chu Krishna river kam ah din a nih tur thu leh a hming atan 'Amaravati' tih a nih tur thu a sawi. Lamtluang ah kan rawn post tawh angin Hyderabad khawpui chu Telangana state chhung a nih tak avangin kum 10 hnuah Andhra Pradesh hian Hyderabad chhuahsan in an khawpui thar lamah an insuan dawn a ni.
 
*MPSC MEMBER THAR ATAN REV.ZOSANGLIANA COLNEY LEH C ZORAMMUANA RUAT
Mizoram sorkar chuan Mizoram Public Service Commission(MPSC) member thar atan Rev.Zosangliana Colney leh C.Zorammuana (IPS Retd.) te  a ruat. Nimin khan appointment order hi sorkar in a tichhuak a ni. MPSC member te hian thlatin hlawh (fixed salary) Rs.75,000 bakah allowance dang an dawng thin a ni
 
*PETROL LEH DIESEL MAN TLAWM DAWN
Zanin zanlai atangin India ram pumah tuialhthei - petrol leh diesel man tih hniam a ni dawn. Petrol hi 1 litre zelah Paise 49 in a tlawm ang a, diesel hi 1 litre zelah Rs.1.21 in a tlawm ang.

*LAWNGTLAI TUI INTUR ENFIAH
Lawngtlai khawpui a Motor hmanga tui hralhtur chawi thinten an tuichawi thin hmun 11 a mi mithiam ten an endik ah hmun 8 a mi chu In atan a himlo tih hmuhchhuah a ni a, Motor a tuichawi ten an tuichawi an tih thianghlim nan PHE Department chuan a thlawnin Bleaching Powder a pe dawn.

Nimina DC Conference Hall-a Lawngtlai DC Pu J.Hmingthanmawia hova Lawngtlai a Motor a tuichawi thin ten Meeting an neih ah Lawngtlai DC chuan mipui ten tuithianghlim tha an tlan theih nan Sorkar chuan hma a la reng a, tuntum ah hian tui tlan thin hmun 11 ami Sample lak niin, PHE lamin an endik hnu ah hmun 8 a mi chu tih thianghlim hmasak loh chuan mihring tan a himlo tih hmuhchhuah a ni a ti a, motor a tuichawiten an chawi thinna hmundang 11 pawh endik leh tur a ni, a ti a, hei bakah hian Tuikhur tuite pawh endik vek tum a ni a ti bawk.

Nimin Meeting ah hian Tuithianghlim an chawi theih nan Motor enkawltute chu PHE lamin Bleaching Powder an pek vek tur thu leh an tuichawi a pawlhdan tawk pawh an zirtir vek tur thu DC hian a sawi. Lawngtlai khawpui chawmtur a mimal motor thuchawi thin hi 35 vel awmin vawiina he inhmuhkhawmnaa tel lote pawh a hran a Meeting hi neihpuii leh tum a ni bawk. (DIPR)

31st March 2015 news in Mizo

Latest news collection in Mizo language (News update from Mizoram)
MIZO TAWNG A CHANCHINTHAR LAWRKHAWM
31.3.2015

*GOOD FRIDAY AH ZU ZUAR DAWN LO
MLTP Act hman a nih tak avangin Mizoram sorkar chuan Good Friday (3.4.2015) chu zu zawrh loh ni 'Dry day' ah a puang. He thupek hi Commissioner of Excise & Narcotics in a chhuah a ni.

*FIRE SERVICE WEEK PUALA THUCHAH
Kumtinin Fire Service Week hi India ram pumah April ni 14 - 20 chhungin hman thin a ni a. Kum 1944, April ni 14 khan Indo lawng lian tak ‘Fort Stikine’, ralthuam leh bomb lam chi tam tak phur chu Bombay (Mumbai) lawng chawlh hmunah a kang vak mai a. He kangmei chhuak rapthlak takah hian Bombay Fire Brigade mi 66 leh Bombay Salvage Corps mi 11 kangthelh tute chuan an nunna hlu tak an chan phah a. Hemi denchhen hian kang thelhna-a Fire mi leh sa nunna chan-te hriatreng nan kumtinin April ni 14 bik hi India ram pumah Fire Service Day / Martyr’s Day atan hman a ni a, April ni 14 - 20 chhung hi Fire Service Week atan hman a ni ta thin a. He Fire Service week/hapta, kum tin India ram puma hman thin in a tum bulpui ber chu mipui vantlang leh mimal tin te, kan nitin nun, khawsak leh chet velna tinrengah kangmei ti chhuak lo tura invenna leh fimkhurna chang kan lo hriat deuh deuhna tura in zirtir a ni.

Mei tel lo hian mihring a awm theih loh a, mitin tana pawimawh leh tangkai tak a ni. Kangmei erawh mihring te tan chhiatna, piansualna leh thihna hial thlen a, kan rohlu in leh lote meivapa chantirtu a ni. Sawrkar laipui chuan ram pum a hman tur in Kumin 2015 Fire Service Week thupui atan hian “To prevent Fire : Adopt Safe housekeeping practices and approved electrical appliances” tih a rawn thlang a. Mizo tawng chuan “ Kangmei laka i him theih nan fel taka khawsak zir la, Electric hmanrua rintlak chauh hmang thin rawh” tiin a dah theih awm e. Kangmei laka fimkhur nachang kan lo hriat a, kan him tlan theih nan a hnuaia tarlan pawimawh zualte hi zawm theuh i turn ang u.

(1) In chhuahsan hma leh zan mut hmain kangmei ti chhuak thei thilte enfel hmasa ziah rawh.

(2) Gas (LPG) fimkhur takin hmang la, a leak anih chuan hmang lui suh. Gas hman loh laiin a regulator ah ‘OFF’ thin tur a ni.

(3) Electrical Wiring tha lo hi kangmei ti chhuak thei a nih avangin, a thiamte chauh khawihtir thin rawh.

(4) Parda, thosilen leh puanzar bulah mombati, bati chhit loh tur. Petrol, khawnvartui, diesel hmang fimkhur la, mei bul hnaiah dah suh.

(5) Circuit breaker (MCB) hman ngei tur a ni a, Fuse wire pawh a dik tak chauh hman tur a ni.

(6) Meinung lai reng reng ngaihthah loh tur, Meizial bung paih fimkhur la, a nung chungin paih suh.
(7) Meichhemna thil nawalh, lighter te naupang khawih phakah dah loh tur a ni.

(8) In leh a velah kangmei tichhuak thei en fel thin la, khaw daifem deuha awm i nih chuan ram kang laka i him nan i in bul zau tawk tak thianfai ang che.

(9) Electric Istiri, Heater, room-heater, Geyser, Electric stove, Immersion heater hman lai ngaihthah lo la, i hman zawhah ‘OFF’ ringawt lovin a plug phawi thin ang che.

(10) Kangmei a lo chhuahin chi-ai mai lo la, rangtakin in chhunga mite leh thenawm hnaite hrilh vat la, Fire station hnai ber-ah fiah leh rang takin kangmei chhuahna hmun hriattir ang che. (DIPR)